Αν ρωτήσεις (ακόμα και κάποιον ντόπιο) ποια και πού είναι τα ποτάμια που βρίσκονται κοντά στη Θεσσαλονίκη, η απάντηση θα έρθει φυσιολογικά και αβίαστα: Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας και όλα βρίσκονται δυτικά από την πόλη. Αν ρωτήσεις όμως ποιο ποτάμι βρίσκεται από την ανατολική μεριά της, η απάντηση θα είναι αμήχανη σιωπή, ή η διαβεβαίωση ότι εκεί δεν υπάρχει ποτάμι. Εν μέρει βέβαια θα είναι σωστή, καθώς ο Ανθεμούντας έχει συνταξιοδοτηθεί από ποταμός εδώ και λίγες δεκαετίες κι έχει μετατραπεί σε χείμαρρο. Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα όμως, η αρχαία κοίτη κατέβαζε ακόμα τα – λίγα έστω – νερά από την κοιλάδα της Γαλάτιστας και συναντούσε το ΘερμαΪκό δίπλα στο αεροδρόμιο, σχηματίζοντας βάλτο (ή λιμνοθάλασσα) στην περιοχή της Γεωργικής Σχολής.
Όπως τόσα άλλα τοπωνύμια στην περιοχή μας, έτσι και αυτό του Ανθεμούντα έχει αρχαιοελληνική καταγωγή. Η Ανθεμούς ήταν μια πανέμορφη περιοχή (αν το σκεφτείτε λίγο, είναι εύκολο να κάνετε τον συνειρμό Ανθεμούς – λουλουδοστόλιστη) στα νοτιοδυτικά της αρχαίας Μυγδονίας, η οποία με τη σειρά της αντιστοιχεί περίπου στο σημερινό νομό Θεσσαλονίκης. Γεωγραφικά, η κοιλάδα του Ανθεμούντα εξακολουθεί να ορίζεται από την οροσειρά του Κισσού (Χορτιάτης) στα βόρεια και τα πολύ χαμηλότερα υψώματα του Κάλαυρου στα νότια. Αν αναρωτιέστε πού είναι αυτά, μπορώ να σας βοηθήσω λέγοντας ότι στα ριζά τους βρίσκονται οι Ταγαράδες, η Αγία Παρασκευή, η Σουρωτή, ο Άγιος Αντώνιος και το Μονοπήγαδο. Ξεκινώντας από τα ανατολικά, μεταξύ Γαλάτιστας και Βάβδου, η κοιλάδα ανοίγεται προς τα βορειοδυτικά για να φτάσει στο Θερμαϊκό, έχοντας στο βόρειο άκρο της την Καλαμαριά και στο νότιο την Περαία. 
Στην ελληνική μυθολογία, ο Ανθεμούντας έχει μια θεσούλα μέσα στους άθλους του Ηρακλέους (βεβαίως – βεβαίως). Βλέπετε, σύμφωνα με μία εκδοχή του μύθου, εδώ ήταν που πρόλαβε τον ήρωα ο τρικέφαλος (ή τρισώματος) γίγαντας Γηρυόνης, προκειμένου να πάρει πίσω τα βόδια που τού είχε αρπάξει ο Ηρακλής. Αντί για βόδια όμως, άρπαξε ένα βέλος, από εκείνα που ήταν βουτηγμένα στο φαρμάκι της Ύδρας και ο μεν Γηρυόνης πήγε άκλαυτος, ο δε Ηρακλής πήγε τα βόδια στον Ευρυσθέα και ζήσαν αυτοί καλά…
Ανθρώπινες εγκαταστάσεις υπάρχουν από την προϊστορική ακόμα εποχή, ενώ η – συνώνυμη με το ποτάμι – πόλη Ανθεμούς, αποτέλεσε μήλον της έριδος μεταξύ Αθηναίων και Μακεδόνων, μέχρι που ο Φίλιππος Β΄ την ενέταξε οριστικά στο μακεδονικό βασίλειο το 355 π.Χ. Η ακριβής τοποθεσία της δεν έχει εντοπιστεί ακόμα, ωστόσο σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, μάλλον βρισκόταν στην περιοχή της Αγίας Αναστασίας, κάπου μεταξύ Βασιλικών και Γαλάτιστας. Η κοιλάδα του Ανθεμούντα πρέπει να ήταν πλούσια και πολυάνθρωπη, αφού στο ιππικό των Εταίρων του Μεγάλου Αλεξάνδρου υπήρχε ολόκληρη ίλη από εκεί, η Ανθεμουσία. Πιθανολογείται δε, πως εταίροι της εν λόγω ίλης έμειναν μόνιμα σε μια πόλη της επαρχίας Οσροηνής στη Μεσοποταμία, την οποία και μετονόμασαν σε «Ανθεμουσιάδα».
Νομίσματα της Ανθεμουσιάδος επί εποχής Καρακάλλα (198-217μ.Χ.)
Λίγο πιο πάνω από τις όχθες του ποταμού αναβλύζει από αρχαιοτάτων χρόνων το περίφημο μεταλλικό νερό της Σουρωτής, το πρώτο που εμφιαλώθηκε στην Ελλάδα, από Γάλλους στρατιωτικούς το 1916. Ενώ όμως οι πηγές της Σουρωτής παραμένουν «ζωντανές», αυτές του Ανθεμούντα έχουν πλέον στερέψει. Η αποψίλωση του δάσους που υπήρχε στην περιοχή μπορεί να έδωσε περισσότερα χωράφια για καλλιέργεια, αλλά είχε ως συνέπεια τη «θανάτωση» του ποταμού. Πλέον το μόνο που έχει απομείνει από τον Ανθεμούντα είναι η ξεραμένη αρχαία κοίτη, η οποία εξακολουθεί να δείχνει τη φιδογυριστή διαδρομή που ακολουθούσαν τα νερά του. Κάθε φορά που βρέχει μαζεύει και λίγη υγρασία, ίσα – ίσα για να ξεπλένει τα κάθε λογής σκουπίδια που πετάνε διάφοροι περήφανοι ελληναράδες μέσα στο ρέμα. Οι δε τοπικές αρχές, θυμούνται τον Ανθεμούντα μόνο όταν πρόκειται να… μαλώσουν για το ποιανού αρμοδιότητα είναι να καθαρίσει την κοίτη από τις φερτές ύλες, ενώ οι υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης τον αποφεύγουν όπως ο διάολος το λιβάνι, αφού για να γίνουν έργα στην κλίμακα και τη σοβαρότητα που απαιτεί η κατάσταση, χρειάζονται λεφτά που… δεν υπάρχουν. Αυτό το τελευταίο είναι ενδεικτικό του πόσο σημαντικός παραμένει ακόμα και σήμερα ο Ανθεμούντας. Γιατί μπορεί η κοίτη του να είναι ξεραμένη, όταν όμως πιάνουν δυνατές βροχές, ο ποταμός θυμάται τα περασμένα του μεγαλεία, γεμίζει, φουσκώνει και παρασέρνει ό,τι βρει μπροστά του.
Οι φωτογραφίες που ακολουθούν τραβήχτηκαν στις 10 Δεκεμβρίου 2014, όταν μετά από πολλές μέρες έντονων βροχοπτώσεων το ποτάμι «αναστήθηκε», έστω πρόσκαιρα, και μας χάρισε μια εικόνα του παλιού του εαυτού, ενώ δίπλα τους μπορείτε να πάρετε μια γεύση από τη συνηθισμένη κατάσταση του Ανθεμούντα σήμερα.
. 
Κωνσταντίνος Κουσαρίδης
Koysair's Blog 